Rất nhiều bậc phụ huynh có tâm lý sẽ đợi đến khi con học cuối cấp thì họ mới định hướng đi học nghề cho con. Tuy nhiên, thì rất nhiều các chuyên gia chỉ ra rằng việc này cũng rất cần phải làm càng sớm sẽ càng tốt.
Phân luồng cho học sinh đi học nghề nghiệp từ sớm
Hiện tại, học sinh khối 12 hiện đang chuẩn bị bước sang học kỳ 2 của một năm học 2022 – 2023. Đây cũng chính là thời điểm nước rút để tất cả các em có sự cân nhắc để đưa ra được quyết định chọn trường và chọn nghề cho mình thông qua các bộ hồ sơ đăng ký nguyện vọng thi tuyểnvào các trường ĐH, CĐ.
Tuy nhiên, để các bạn học sinh có thể đưa ra một quyết định đúng đắn và thật sự phù hợp với bản thân thì cũng không phải em nào cũng sẽ làm được. Sợi dây liên kết giữa khả năng của chính bản thân với nhu cầu xã hội sẽ cần phải được định hình rõ. Do đó, các công tác định hướng đi học nghề cho tất cả học sinh giữ vai trò vô cùng quan trọng.
Theo cô giáo Nguyễn Thị Nhâm Huyền, cô là Hiệu trưởng trường THPT Phan Đình Phùng (Ba Đình, Tp.Hà Nội), về công việc định hướng nghề nghiệp cho các học sinh thể hiện qua việc định hướng phân luồng từ khi các em đang mới bắt đầu tuyển sinh vào lớp 10, đó chính là việc phân ban.
Các thầy cô sẽ phân tích và có thể giải đáp, đối thoại để cho các phụ huynh và học sinh hiểu rõ về các lựa chọn Phân ban A hay D sao cho phù hợp với năng lực, sở trường của từng em.
Phải có kế hoạch về giảng dạy định hướng nghề nghiệp cho cả 3 khối lớp, kết hợp những phương pháp hiệu quả như giảngdạy trên lớp, dạy theo chuyên đề và dạy tích hợp trong nhiều môn như GDCD, Lịch sử và Địa lý…
Thông qua những câu lạc bộ của các bạn học sinh và của cả GVCN và gia đình hiểu rõ được các em sẽ có điểm mạnh, điểm yếu và cả những đam mê hay là sở thích gì với tất cả các ngành nghề. Quan điểm về các định hướng nghề nghiệp đó là nên hiểu “nghề chọn người và người chọn nghề”.
Ngoài ra, đơn vị này cũng đã tổ chức nhiều hoạt động trải nghiệm thực tế dành cho các cho học sinh trong năm học như: Thử làm sinh viên hay là nông dân, công dân, thăm các nhà máy, xưởng và còn tham gia nghiên cứu đề tài khoa học và ngày hội khởi nghiệp… Kết hợp với các trường đại học trong và ở ngoài nước tổ chức mỗi năm/lần một ngày hội hướng nghiệp ở ngay tại trường.
Định hướng đi học nghề nghiệp dành cho học sinh phải dựa trên các số liệu chuẩn
Là một chuyên gia đã theo dõi mảng giáo dục, thì PGS.TS Trần Thành Nam, Chủ nhiệm Khoa Các Khoa học giáo dục, ở Trường ĐH Giáo dục (ĐHQG Hà Nội) cho rằng, cũng có rất nhiều điểm cần lưu ý khi mà chúng ta lựa chọn đi học nghề cho mình, song các em cũng rất cần cân nhắc đến hai yếu tố chính.
Thứ nhất, các em cũng cần lựa chọn ngành xuất phát từ công việc cân nhắc đi học nghề theo cá tính và tính cách và giá trị mà chính mình mong muốn. Vì nghề đi theo mình suốt cả cuộc đời nếu như không phù hợp thì chính bản thân mình sẽ không cảm thấy hạnh phúc khi được làm việc và cũng rất khó để thành công và có thể thăng tiến bền vững trong sự nghiệp.
Thứ hai, khi chúng ta lựa chọn được trường, hay đi học nghề nghiệp thì các em cần phải mở rộng diện tích lựa chọn. Việc đầu tiên là các em cũng nên lựa chọn lĩnh vực chuẩn.
Từ lựa chọn lĩnh vực thì các em mới loại trừ được các lĩnh vực mà chúng ta thực sự không có năng khiếu hay không hiểu biết về nó.
Trên cơ sở lĩnh vực và tiếp đến chúng ta chọn ngành và sau đó chọn nghề và cuối cùng là chọn được trường phù hợp.
Khi chọn trường, thì rất cần phải quan tâm đến rất nhiều các yếu tố như: Uy tín của trường, cơ sở vật chất hay là học phí, điều kiện học tập tốt xem nó có phù hợp với mức điểm và năng lực hay không thì lúc đó ta mới lựa chọn.
Thị trường công việc cũng sẽ thay đổi rất nhanh, có rất nhiều ngành nghề mất đi và những nghề mới mà chưa có trong hình dung của chúng ta đã ra đời. Việc định hướng được nghề nghiệp cho các em cũng sẽ không được phép cảm tính, màphải dựa trên quan điểm hoặc nhìn nhận của một số cá nhân nào mà phải dựa trên các số liệu.
Đó là số liệu khách quan về các chỉ số thông minh, trí tuệ cảm xúc hay là năng lực tư duy phản biện, có động cơ đạt thành tích cao, có khả năng giải quyết những vấn đề phức tạp và thiên hướng nghề nghiệpvà cả xu hướng nhân cách cá nhân.
Đó là các số liệu phân tích khoa học về các nhu cầu nghề nghiệp của xã hội theo thời gian thực và mô tả yêu cầu vị trí công việc liên quan đến vấn đề trình độ nhận thức, kỹ năng, thái độ và cả các năng lực chuyên biệt khác.
Thậm chí cả phân tích về đúng mức thu nhập trung bình tương ứng đối với từng nghề nghiệp và các vị trí việc làm.
Các em cũng cần phải ý thức rằng tương lai sau này thì chúng ta học một ngành nhưng cũng có thể ra trường làm ở rất nhiều vị trí công việc và ngược lại để có thể làm tốt ở 1 số vị trí công việc (trong hoàn cảnh biến đổi yêu cầu về công việc nhanh chóng cùng sự cạnh tranh của các máy móc) thì cần phải học tập nghiên cứu từ nhiều ngành và phải học tập suốt đời.
Để thành công được trong tương lai, hiện tại thì mỗi cá nhân cần phải rèn luyện mô hình năng lực hình chữ T (với các thanh ngang là các kỹ năng mềm và năng lực tự học, kỹ năng sáng tạo và thích ứng linh hoạt, tinh thần lãnh đạo và cả năng lực công dân số và cùng thanh dọc chính là kiến thức chuyên sâu về một số lĩnh vực như tâm lý, giáo dục, tài chính hay là marketing…). Năng lực chữ T càng lớn, thì cá nhân đó sẽ càng thành công.
Xây dựng phần mềm tuyển sinh đi học nghề nghiệp theo hướng một cửa
Chia sẻ với chúng tôi, TS Đồng Văn Ngọc, hiện đang là Hiệu trưởng Cao đẳng Cơ điện Hà Nội cho hay, bất chấp các khó khăn do dịch bệnh Covid-19, thì năm học 2020 – 2021, thì trường đã tuyển sinh và đào tạo được hơn 5.700 học viên và trong đó có 901 sinh viên cao đẳng; gồm có 2.468 học viên sơ cấp và có 2.186 học viên ở các hệ đào tạo khác.
Để có được kết quả này, thì nhà trường đã xây dựng và áp dụng rất thành công phần mềm tuyển sinh theo hướng một cửa chạy trên nền tảng App và nền tảng Web của thiết bị di động từ khoảng tháng 6/2020. Mỗi thí sinh cũng chỉ cần đăng ký thông tin cá nhân thì sẽ được nhà trường tư vấn và gửi các thông tin chính thức của trường đến cho tất cả các em.
Thông qua các buổi livestream và giới thiệu về cơ sở vật chất, các chương trình đào tạo thông qua nền tảng trực tuyến, rất nhiều các em học sinh có thêm một kênh thông tin tham khảo để có thể lựa chọn ngành nghề phù hợp với đúng sở thích và cả năng lực cá nhân.
