Khi tiếp xúc với việc sửa chữa hoặc bảo dưỡng xe máy, hệ thống phanh đùm là một phần quan trọng mà mọi người thợ cần hiểu rõ. Trên mỗi chiếc xe máy, hệ thống phanh đùm không chỉ đảm bảo an toàn khi di chuyển mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm lái và tuổi thọ của xe. Từ cấu tạo đến cách hoạt động, việc hiểu rõ về hệ thống này là chìa khóa để bảo trì và sửa chữa xe máy một cách hiệu quả. Hãy cùng khám phá sâu hơn về cơ cấu của hệ thống phanh đùm và vai trò quan trọng của nó trong hoạt động của chiếc xe.
– Loại dây cáp: Dây cáp truyền chuyển động của cần phanh đến phanh. Ngoài ra, phanh sau của xe ga, cũng hoạt động nhờ dây cáp được nối với tay phanh bên trái của tay lái. – Loại thanh dẫn: Loại thanh dẫn sử dụng cho bánh sau. Hoạt động của chân phanh được truyền đến phanh thông qua thanh dẫn. Khi mà nhả chân phanh ra thì nó sẽ trở lại vị trí ban đầu thông qua lực lò xo chân phanh.
2. Hoạt động của phanh đùm:
Phía bên trong phanh có cặp guốc phanh, được giữ bởi lực lò xo. Má phanh được làm bằng vật liệu ma sát và được gắn trên bề mặt bên ngoài guốc phanh. Khi tay phanh hoạt động cần phanh làm cam phanh quay đẩy phần đầu bên cạnh cam phanh của guốc phanh. Hơn nữa guốc phanh sẽ mở rộng ra nhờ chốt mỏ neo như điểm tựa và tỳ vào bề mặt bên trong của đùm phanh để tạo ra lực phanh. Khi tay phanh nhả ra, guốc phanh và cam phanh trở lại vị trí ban đầu nhờ lực lò xo.
Khe hở giữa guốc phanh và đùm phanh cần điều chỉnh theo đúng tiêu chuẩn thì phanh xe không bị trượt khi tác động phanh lúc xe hoạt động. Khi bề mặt má phanh và bên trong đùm phanh mòn tức là khe hở tăng lên vì vậy việc điều chỉnh khe hở là cần thiết.
Ở hình bên dưới guốc phanh bên phải được gọi là guốc phanh chính, guốc phanh bên trái gọi là guốc phanh phụ. Loại cấu trúc phanh đùm này gọi là loại chính – phụ. Khi guốc phanh chính tiếp xúc với bề mặt bên trong khi đùm phanh quay theo chiều mũi tên thì tại guốc phanh bên trong đùm phanh xuất hiện lực theo hình vẽ đấy được gọi là cùng một hiệu quả. Cũng ở trên hình này, khi guốc phanh phụ ở bên trái tiếp xúc với bề mặt bên trong của đùm phanh xuất hiện lực văng ra xa nó từ đùm phanh. Vì vậy, lực phanh ở guốc phanh chính lớn hơn guốc phanh phụ.
3. Má Phanh:
Má phanh làm bằng vật liệu ma sát được gắn trên bề mặt guốc phanh và có xu hướng tiếp xúc với đùm phanh để tạo ra lực phanh. Do đó má phanh là bộ phận quan trọng ảnh hưởng đến hiệu suất của phanh, nó phải có đặc điểm sau:
• Phải có độ ma sát thích hợp để tạo lực khi hoạt động
• Sản phẩm không gây mùi và gây ồn khi hoạt động
• Chống lại sư ăn mòn
• Đặc tính chống lại sự biến đổi
Để đáp ứng yêu cầu trên, nói chung má phanh được đúc bởi nhựa tổng hợp, má phanh làm bằng nhựa tổng hợp giữ nhiệt ngắn do các sợi và nhựa tổng hợp được tôi rắn lại khi có nhiệt. Lực ma sát của má phanh giảm đi khi nhiệt độ tăng lên. Vì vậy, hiệu quả giảm nhiệt do ma sát là cần thiết.
4. Hiện tượng bất thường của phanh đùm:
– Hiện tượng mòn phanh:
Nếu má phanh trở nên nóng không bình thường, lực ma sát giảm là hệ quả của phanh hỏng. Phanh được thiết kế dựa trên quá trình mài mòn ma sát sinh nhiệt để ngăn chặn mòn phanh trong lúc sử dụng thông thường. Tuy nhiên, hiện tượng trượt phanh xuất hiện không đồng đều hoặc liên tục bám chặt vào phanh khi xuống đoạn dốc dài. Hơn nữa, một điều hay gặp ở phanh đó chính là việc điều chỉnh sai hành trình tự do của phanh, nhiệt độ tăng lên do má phanh và đùm phanh tiếp xúc với nhau trong thời gian dài cũng là nguyên nhân gây mòn phanh. Khi hành trình tự do quá nhỏ hoặc sự co lại của guốc phanh không thích hợp vì vậy mòn phanh dễ xuất hiện vì vậy cần bảo dưỡng đúng tiêu chuẩn. Nếu mòn phanh xuất hiện, ngừng xe và đợi cho nhiệt độ phanh xuống thấp, khi nhiệt độ xuống thấp thì lực mài mòn trở về điều kiện ban đầu.
– Cáp phanh:
Cáp phanh bao gồm lỗi cáp bên trong để truyền chuyển động của cần phanh và vỏ bảo vệ bên ngoài để lõi cáp hoạt động êm ả hơn. Nếu đường đi của cáp không đúng thì chỗ uốn của cáp có thể trở nên sắc nhọn cản trở hoạt động êm ả của phanh. Được để cập trong tài liệu bảo trì khi trình bày về phanh.
Nếu nước vào trong cáp là nguyên nhân gây ra sự gỉ séc làm hoạt động không được êm ả. Trường hợp xấu nhất là cap bên trong bị kẹt hoặc gẫy ống cao sau được trang bị cả hai đầu của cap để ngăn nước vào bên trong và bảo vệ khỏi bị lộ ra ngoài môi trường. Nếu chuyển động không bình thường hoặc hoạt động của phanh bị cản trở thì tháo ra khỏi xe và kiểm tra xem có hoạt động êm không, nếu quan sát thấy hoạt động không bình thường thì thay cái mới.
Việc hiểu và nắm vững về cơ cấu hệ thống phanh đùm trên xe máy là một bước quan trọng để trở thành một thợ sửa chữa ô tô thành thạo. Qua việc tìm hiểu về cấu tạo, nguyên lý hoạt động và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu suất của hệ thống này, chúng ta có thể nâng cao khả năng sửa chữa và bảo dưỡng xe một cách hiệu quả hơn. Hy vọng rằng thông qua kiến thức này, mọi người sẽ có thêm động lực và kiến thức cần thiết để trau dồi kỹ năng và nâng cao chất lượng công việc sửa chữa xe máy của mình.
